anegdota 1
J.S. Bach był prawdziwym kompozytorem-patriotą,
ponieważ nigdy nie wyjechał za granicę, całe życie spędził w Niemczech,
przeprowadzając się wraz z rodziną do miejsc, w których miał atrakcyjną ofertę
pracy. Ze względu na liczną rodzinę musiał dużo pracować. Miał 13 dzieci z
pierwszą żoną Marią Barbarą oraz 7 z drugą żoną Anną Magdaleną.
anegdota 2
J.S. Bach i J.F. Haendel urodzili się w tym
samym roku, ale nigdy się nie spotkali.
anegdota 3
Twórczość Jana Sebastiana Bacha została
zapomniana. Według anegdoty zawijano ryby w papier nutowy z dziełami
kompozytora. Muzykę odkryto ponownie w epoce romantyzmu w 1829 dzięki wykonaniu
"Pasji według św. Mateusza" pod dyrekcją Feliksa Mendelssohna. Błędem
jest twierdzić jakoby muzyka Bacha została zapomniana przez wszystkich muzyków.
Zarówno klasycy wiedeńscy jak i inni kompozytorzy znali, grali i cenili muzykę
Bacha. Została ona raczej odrzucona przez arystokrację, która wolała słuchać
łatwych, przyjemnych i homofonicznych utworów przy których kunszt polifonii
bachowskiej wydawał się nazbyt trudny w odbiorze.
anegdota 4
Wariacje goldbergowskie miały być lekrastwem na bezsenność
dla hrabiego Hermana Karla von Keyserlinga. Utwór powstał w roku 1741 dla
klawesynisty hrabiego Johanna Gottlieba Goldberga - stąd ich nazwa. Sam utwór
jest bardzo długi - jest to aria i 30 wariacji na jej temat.
ciekawostka 1
Szczególnie w dziełach wokalno-instrumentalnych
można zauważyć jak wielką wagę przywiązywał J.S. Bach do tekstu słownego i
zawartych w nim emocji. Znaczenie tekstu słownego podkreślone jest w bardzo
dobitny sposób figurami muzycznymi. W jego kantatach, Mszy, Pasjach i
Oratoriach obecne są różne motywy dotyczące emocji np.
"motyw przerażenia" (wohin, wohin z
Pasji w/g św. Mateusza)
"motyw bólu" (Crucifixus z Mszy
h-moll)
"motyw szczęśliwości"
"motyw radości" i inne
oraz
motywy obrazowe np:
"motyw kroków" (początek credo z Mszy
h-moll)
"motyw ucieczki"
"motyw przedstawienia ruchu fal"
(Schleicht spielende Wellen)
i inne
ciekawostka 2
Wyliczono, że J.S. Bach skomponowała ok. 175 godzin muzyki.
ciekawostka 3
W pracy muzyka-kompozytora niezwykłą rolę pełniła oddana, przy tym
bardzo muzykalna druga żona - Anna Magdalena Bach. Kopiowała ona nuty,
rozpisywała głosy i pomagała w sprawach organizacyjnych związanych ze
stanowiskiem kantora.
ciekawostka 4
J.S. Bach w swojej muzyce wielokrotnie używał podpisu muzycznego:
B-A-C-H. Ostatnia fuga trzytematyczna jest dziełem niedokończonym, muzyka urywa
się w momencie kiedy trzy tematy mają zabrzmieć jednocześnie. Trzecim tematem
tej fugi jest melodia oparta na melodii nazwiska kompozytora. Fugę tę wykonuje
się do dziś jako utwór niedokończony.
ciekawostka 5
Król Fryderyk II będąc człowiekiem wykształconym muzycznie
zadał J.S. Bachowi nie lada zadanie: improwizację na bardzo trudny temat tzw.
"temat królewski". Temat ten jest długi, mało melodyjny, zawierający
wszystkie dźwięki chromatyczne. Według anegdoty J.S. Bach improwizował wówczas
na inny temat, a wyzwanie w postaci "tematu królewskiego" podjął
pisząc dzieło "Musikalisches Opfer" - zbiór kanonów, ricercarów i
fug.
"Waszej Królewskiej Mości poświęcam niniejszym z
najgłębszym oddaniem tę muzyczną ofiarę, której najszlachetniejsza część z
najłaskawszej własnej ręki Waszej pochodzi. Z pełną czci radością wspominam
jeszcze szczególną łaskę królewską, gdy w czasie mej niedawnej bytności w
Poczdamie raczył Wasza Królewska Mość osobiście zagrać mi na klawesynie temat
do fugi, najłaskawiej mnie przy tym zobowiązując, aby takową w najwyższej
obecności Waszej zaraz wykonał."
Pracując nad tym dziełem konpozytor postanowił napisać
"Kunst der Fuge" - całe dzieło na jeden temat.
ciekawostka 6
W czasach Bacha grano na
skrzypcach łukowato wygiętym smyczkiem, w którym włosie napinano za pomocą
kciuka. Było zatem możliwe zagranie faktury polifonicznej bez łamanych akordów.
Dźwięk skrzypiec wydobywany za pomocą takiego smyczka był łagodniejszy i delikatniejszy.
Stopniowo zaczęto zastępować ręczny naciąg włosia smyczka śrubką (smyczek
włoski). Dźwięk skrzypiec stał się dzięki temu głośniejszy, ale stało się
niemożliwa realizacja faktury polifonicznej bez łamania akordów.
ciekawostka 7
J.S. Bach był mistrzem fugi - formy, której doskonałość możemy
podziwiać w jego twórczości zarówno wokalnej jak i instrumentalnej. Temat w
fudze może być przedstawiony w formie oryginalnej, w odwróceniu (inwersji), "od
tyłu" (w raku), dwa razy wolniej (w augmentacji), dwa razy szybciej (w
diminucji). Ponadto kunszt pisania fugi polega na nakładaniu się wzajemnym
tematów (stretto) i kontrapunktów w poszczególnych głosach (kontrapunkt
podwójny, potrójny). Aby ukazać bogactwo możliwości technik kompozytorskich
obecnych w fudze Bach napisał niezwykłe teoretyczne dzieło "Kunst der Fuge".
Składa się z 14 fug i 4 kanonów opartych na jednym temacie. Najciekawszymi
fugami są cztery końcowe - połączone po dwie w ten sposób że każda z nich
stanowi dokładną inwersję poprzedniej.
ciekawostka 8
J.S. Bach ugruntował system równomiernie temperowany - czyli taki w którym
oktawa jest dokładnie podzielona na półtony - pisząc dzieło "Das
wohltemperierte Klavier". Składa się ono z dwóch tomów - łącznie z 48
preludiów i fug napisanych we wszystkich tonacjach.
ciekawostka 9
Francuski kompozytor Charles Gounod zauroczony pierwszym preludium C-dur z "Das wohltemperierte Klavier" potraktował ów utwór jako akompaniament (dołożył tylko jeden takt) i napisał jedną z najbardziej rozpoznawalnych dziś melodii "Ave Maria"
